Dawny Pałac Biskupów Krakowskich

Siedzibą oddziału jest Dawny Pałac Biskupów Krakowskich, najcenniejszy zabytek architektury Kielc, jedyna w Polsce tak doskonale zachowana rezydencja z epoki Wazów.

Dawny Pałac Biskupów Krakowskich - pałac, wzniesiony w latach 1637–1644 z inicjatywy biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika, miał być rezydencją magnacką godną najwyższego dostojnika państwowego i kościelnego. W architekturze, dyspozycji wnętrz, detalach architektonicznych, dekoracji przenikają się wpływy włoskie i rodzime, a wciąż czytelny bogaty wystrój architektoniczno-malarski przypomina o dokonaniach fundatora na rzecz państwa i Kościoła. W 1. połowie XVIII stulecia pałac został rozbudowany o dwa boczne skrzydła, które, oprócz dodatkowej powierzchni mieszkalnej, zmieniły charakter budowli, zbliżając ją do francuskiej rezydencji typu entre cour et jardin [fr. między dziedzińcem a ogrodem]. Nadany wówczas układ przetrwał do dziś i stanowi malowniczą dominantę w krajobrazie miasta.

Pałac pełnił funkcję czasowej siedziby biskupów krakowskich do 1789 roku, czyli momentu upaństwowienia dóbr biskupich uchwałą Sejmu Wielkiego. Pozostał jednak ośrodkiem władzy państwowej. W XIX i XX wieku we wnętrzach mieściły się biura instytucji publicznych, wojskowych i dydaktycznych. W 1971 roku jako siedziba kieleckiego muzeum został przystosowany do celów ekspozycyjnych.

Obecnie udostępniane są cztery ekspozycje stałe:

• Wnętrza zabytkowe XVII–XVIII wieku – ekspozycja wysokiej klasy mebli, tkanin, obrazów i rzemiosła artystycznego z XVII i XVIII wieku zaaranżowana we wnętrzach piano nobile, gdzie zachowała się znakomita część oryginalnego wystroju: unikatowe stropy ramowe wykonane w warsztacie nadwornego malarza Wazów – Tomasza Dolabellego, polichromowane stropy belkowe, fryzy podstropowe, marmurowe portale, oprawy kominków i posadzki.
• Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego – ekspozycja pamiątek związanych z legionową przeszłością Kielc, mieszcząca się w trzech pomieszczeniach południowo-zachodniego narożnika parteru. Inicjatywa stworzenia Sanktuarium w kwaterze głównej Józefa Piłsudskiego podczas jego pobytu w Kielcach w 1914 roku zrodziła się już w okresie międzywojennym. Powrócono do niej i zrealizowano w 1990 roku.
• Galeria Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej – jedna z najlepszych w kraju ekspozycji malarstwa polskiego od XVII do połowy XX wieku, od 1998 roku prezentowana w skrzydle północnym. Ponad 250 obrazów autorstwa najświetniejszych polskich malarzy (Piotra Michałowskiego, Józefa Szermentowskiego, Maurycego Gottlieba, Józefa Chełmońskiego, Aleksandra Gierymskiego, Olgi Boznańskiej, Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Witolda Wojtkiewicza, Leona Wyczółkowskiego i wielu innych). Wystawie towarzyszy pokaz znakomitych wyrobów europejskiej sztuki zdobniczej.
• Gabinet Numizmatyczny – najnowsza ekspozycja stała, prezentowana od 2015 roku na piętrze pałacu, poświęcona historii pieniądza w regionie w średniowieczu i okresie nowożytnym.

Na parterze prezentowane są wystawy czasowe, prowadzone warsztaty artystyczne. Tutaj znajduje się strefa edukacyjna dla rodzin, sklepik z muzealnymi publikacjami i upominkami. Od strony zachodniej pałacu mieści się ogród włoski, zrekonstruowany zgodnie z przekazami historycznymi. Otacza go mur z bastionem (puntone) zwanym basztą prochową.